In de afgelopen weken kwam het woord solidair heel wat keren voorbij op TV en de radio. Het leek haast alsof ook de Europese Unie en het kabinet wisten van Solidair Friesland. Als je even oplette kreeg je al snel door dat dat niet zo was, want het woord solidair had een opvallende betekenis.
Het woord solidair dook onder andere op bij de deal om vluchtelingen te spreiden in Europa. Het ging dan om het ontlasten van Italië en Griekenland. Als je als land in Europa geen vluchtelingen wilt opvangen, dan kun je ook betalen. ‘Want we moeten wel solidair met elkaar zijn’ hoorde ik in een adem. Zo hoorde ik dat woord ‘solidair’ ook bij de spreidingswet. Gemeenten moeten solidair met elkaar zijn, om de ‘massale instroom van migranten’ in ons land aan te kunnen.
Hoewel ik een groot voorstander ben van goede opvang voor vluchtelingen en voorstander ben dat iedereen daar zoveel als kan aan bijdraagt, klonk mij het gebruik van het woord solidair, met deze saamhorigheidslading, toch wat gek in de oren.
Solidair met de mensen van je eigen groep. Dat klinkt mooi, maar ik moest denken aan de socioloog Norbert Elias. Hij beschrijft het mechanisme (figuratietheorie) waarbij saamhorigheid van een groep ten koste gaat van een andere groep. Door de anderen te stigmatiseren, vooroordelen te bevestigen en zelfs te pesten, groeit de saamhorigheid van je eigen groep. Maar een andere groep komt er dan wel behoorlijk bekaaid van af.
‘Solidair’ zijn met elkaar om vluchtelingen van je lijf te houden? Mieke van Stigt noemt dit als voorbeeld van de theorie van Elias in haar artikel ‘Roddelen, pesten en labelen – Hoe pesten in de klas en uitsluiting in de samenleving op dezelfde mechanismen berusten’ (januari 2017, www.miekevanstigt.nl) Al met al een klassiek voorbeeld dus van wat solidariteit nou eigenlijk net niet is.
We moeten solidair zijn. Ja zeker! Graag! Mag ik solidair dan anders laden? Mag ik het invullen als bewogen zijn met de ander en aansluiten bij de ander. Al kan een Paus dat natuurlijk veel mooier zeggen. Johannes Paulus II schreef daarover in 1987: “…solidariteit is derhalve niet een gevoel van een vaag medelijden of van oppervlakkige vertedering bij het leed van zovele mensen, dichtbij of veraf. Zij is in tegendeel het vaste en volhardende besluit om zich in te zetten voor het algemeen welzijn van allen en van ieder, omdat wij werkelijk allen verantwoordelijk zijn voor allen” (Sollicitudo Rei Socialis1987, n. 38).
En als je zo solidair bent, dan kost je dat soms ook wat. Ik merk het zelf. Ik word uit mijn flow gehaald, moet tijd maken en soms ook energie of geld geven. Solidair zijn kost jou en mij inderdaad tijd, energie, aandacht en soms ook geld. Dat sprak mij nu juist zo aan in de bijdrage van Roos Ykema (directeur MiGreat) tijdens ons symposium in september 2023. Dat is een uitdagende vorm van solidair zijn die we vanuit Solidair Friesland al 70 jaar stimuleren.
En ik hoop dat er steeds meer mensen van deze solidariteit horen en er door geïnspireerd worden.
Roger Dragstra Directeur Solidair Friesland
